Sắt cho bà bầu – Liệu mẹ đã bổ sung đủ cho cả con chưa? | Avisure Safoli

Sắt cho bà bầu tăng 150% so với nhu cầu bình thường. Tuy nhiên, khoảng 30% mẹ bầu không cung cấp đầy đủ vi chất quan trọng này trong thai kỳ. Thiếu sắt là nguyên nhân gây nhiều hậu quả nghiêm trọng cho cả mẹ và bé. Vậy, mẹ bầu tham khảo bài viết để sung cấp đủ sắt cho bà bầu trước khi quá muộn nhé! 

Tầm quan trọng của việc bổ sung sắt dành cho bà bầu?

Sắt là một khoáng chất rất quan trọng đối với cơ thể. Đặc biệt là đối tượng phụ nữ có thai.

Sắt là nguyên liệu không thể thiếu tạo nên nhân tế bào

Sau khi thụ thai, các tế bào ngày càng nhân lên về số lượng. Do đó, nhu cầu sắt dành cho bà bầu cũng ngày một tăng.Từ ngày 10 đến 16 thai kỳ, các tế bào thần kinh phát triển mạnh mẽ. Đây là giai đoạn đánh dấu sự hình thành những cơ quan, tế bào thần kinh đầu tiên của trẻ. Nếu thiếu dinh dưỡng nhất là sắt sẽ ảnh hưởng xấu đến sự phát triển sau này của bé.

Hemoglobin – protein trong tế bào máu được cấu tạo bởi sắt

Đây là thành phần quan trọng của tế bào hồng cầu giúp vận chuyển oxy.  Hồng cầu còn có chức năng đưa các chất dinh dưỡng tới mọi cơ quan của thai nhi. Khi mang bầu, cơ thể người mẹ sẽ tăng nhu cầu oxy và máu cao hơn so với người bình thường. Do vậy, cần bổ sung đủ sắt cho bà bầu để giúp mẹ khỏe, con phát triển tối ưu.

Sắt còn giúp duy trì hệ thống miễn dịch cho cơ thể. Nó tham gia vào sản xuất enzyme, collagen…. Khi mang thai, nhu cầu lượng máu qua các cơ quan tăng lên làm nhu cầu về sắt cũng tăng theo gấp đôi bình thường.

Ngoài ra, một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Journal of Clinical Investigation chỉ ra rằng lượng sắt trong máu sẽ tăng cảm giác thèm ăn. Thiếu máu do thiếu sắt khi mang thai sẽ làm mẹ bầu chán ăn, ăn không ngon, mệt mỏi. Điều này ảnh hưởng không hề nhỏ tới sức khỏe mẹ bầu. Từ đó, tác động xấu đến thai nhi của bạn.

Nguy hiểm hơn, bà bầu thiếu máu còn gây ra nhiều hẩu quả khôn lường. Điển hình như: tăng nguy cơ sinh non, dọa sẩy thai, vỡ ối sớm, có thể băng huyết sau sinh hay nhiễm trùng sau sinh… Mẹ không đủ máu cung cấp cho con, bé sinh ra có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn các trẻ em có mẹ bổ sung đầy đủ sắt.

Khoảng 32,8% phụ nữ mang thai bị thiếu máu (kết quả điều tra tại Việt Nam – năm 2015). Trong số đó chiếm tới 70% trường hợp thiếu máu do thiếu sắt. Vậy nên, bổ sung sắt cho bà bầu thực sự cần thiết trong thai kỳ.

Nhu cầu sắt  dành cho bà bầu là bao nhiêu?

Khi chuẩn bị mang bầu, người phụ nữ cần ít nhất 15 mg sắt/ ngày. Lượng sắt dành cho bà bầu có vẻ không nhiều tuy nhiên hầu hết chị em đều không cung cấp đủ.

Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), khi mang thai, lượng sắt dành cho bà bầu lên tới 30 mg mới đáp ứng đủ nhu cầu. 

Tổ chức Y tế Thế Giới (WHO) khuyến nghị rằng ngay khi phát hiện có thai, mẹ bầu cần uống duy trì lượng sắt 60mg và bổ sung 400mcg acid folic mỗi ngày. Liều này duy trì trong cả thai kỳ và thêm 1 tháng sau sinh.

Bộ Y Tế cũng khuyến cáo, với những phụ nữ được chẩn đoán thiếu máu do thiếu sắt trong thai kỳ thì lượng sắt dành cho mẹ bầu là 50 – 100mg mỗi ngày.

Những loại thực phẩm giàu sắt cho bà bầu

Bổ sung sắt cho mẹ bầu qua chế độ ăn giàu sắt đơn giản, dễ thực hiện nhất. Nguồn thực phẩm (đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm) thì phong phú, mẹ bầu có thể thay đổi thường xuyên cho bữa ăn không bị nhàm chán, tăng ngon miệng.

Nguồn thực phẩm giàu sắt cho mẹ bầu an toàn có thể kể đến: Các loại thịt có màu đỏ như thịt bò nạc, thịt bò; gan và nội tạng động vật; lòng đỏ trứng gà; súp lơ, bí ngô; ngũ cốc, đậu phụ trắng; nho, chuối; sô cô la đen và bột ca cao;…

Giả sử a (gram)  là lượng thực phẩm (cả nguồn từ động vật và thực vật) chứa đủ lượng sắt cho bà bầu mỗi ngày. Nhưng cơ thể chỉ hấp thu được khoảng 10-15% lượng sắt từ động vật, 5-10% lượng sắt có nguồn gốc từ thực vật. Vì vậy, muốn cung cấp đủ sắt, mẹ bầu cần ăn lượng thực phẩm gấp khoảng 10 lần a gram. 

Một số lí do mẹ bầu chỉ ăn uống sẽ không đảm bảo lượng sắt cơ thể

Nôn do nghén, ăn không đủ lượng (lượng khá lớn), giảm hàm lượng sắt trong quá trình chế biến,…

Thực tế chỉ ra rằng lượng sắt bà bầu nhận được qua chế độ ăn hàng ngày khoảng 10mg, trong khi nhu cầu lên tới 30mg mỗi ngày. Do đó, chỉ bổ sung sắt cho bà bầu qua chế độ ăn thì chưa thể đáp ứng nhu cầu của mẹ và thai nhi.

Một lưu ý đặc biệt đối với những mẹ bầu ăn chay: Khi chế độ ăn của mẹ bầu không có thịt, mẹ bầu cần nói rõ cho bác sĩ biết để theo dõi lượng huyết sắc tố cẩn thận hơn, cũng như có chế độ bổ sung đầy đủ sắt cho mẹ bầu.

Nên và không nên ăn gì khi ăn cùng thực phẩm giàu sắt

Trong thời gian ăn những thực phẩm giàu sắt, mẹ bầu nên uống cùng các loại nước chứa nhiều vitamin C như nước cam, nước chanh,… Các loại thực phẩm giàu vitamin c khác như: cà chua, ổi, kiwi… vừa giúp hấp thu tối ưu sắt, vừa tăng cường hệ miễn dịch cho cả mẹ và thai nhi.

Như các mẹ đã biết sắt và canxi là hai vi chất vô cùng quan trọng trong thai kỳ. Tuy nhiên khi uống cùng với canxi hay các thực phẩm giàu canxi, sữa, lượng sắt hấp thu được sẽ giảm đáng kể. Vì vậy, mẹ bầu nên bổ sung 2 loại vi chất này ở những thời điểm cách xa nhau trong ngày.

Mặt khác, một số đồ uống khác ngăn cơ thể bạn hấp thụ sắt. Chúng bao gồm: cà phê, trà, sữa, ngũ cốc nguyên hạt, sữa và các sản phẩm từ sữa. Mẹ bầu cố gắng không ăn những thực phẩm này trong cùng một bữa khi đang ăn thực phẩm chứa nhiều sắt. Ví dụ thay vì uống cà phê hoặc trà với ngũ cốc ăn sáng thì mẹ bầu nên uống một ly nước cam.

Khi nào mẹ bầu nên uống viên bổ sung sắt?

Uống bổ sung sắt bà bầu giúp đảm bảo đủ lượng sắt mỗi ngày. Trong hầu hết các trường hợp, mẹ bầu sẽ nhận đủ chất sắt trong vitamin tổng hợp trước khi sinh. Bác sĩ sẽ kiểm tra lượng chất sắt của bạn định kỳ và căn cứ vào đó để quyết định bạn cần bổ sung sắt không.

Tuy nhiên với những lý do như trên đã kể đến, lượng sắt mẹ bầu nhận được qua chế độ ăn bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố. Do vậy, nhất là với những mẹ bầu ăn chay, việc bổ sung viên sắt cho bà bầu trở nên rất quan trọng.

Uống thuốc sắt vào lúc nào trong ngày?

Nên uống sắt vào thời điểm nào? Lời khuyên là uống khi bạn đói. Hãy uống sắt cách 1-2 giờ trước bữa ăn để hấp thu tốt nhất. 

Nếu thấy khó uống có thể uống cùng với nước hoặc nước ép trái cây. Nếu bạn bị đau dạ dày hay một bệnh nào đó mà không thể uống sắt khi đang đói thì có thể uống sau bữa ăn 1-2 giờ. Mặc dù như vậy sẽ khó hấp thu hơn chút.

Không được uống sắt dành cho bà bầu cùng lúc với đồ uống và thức ăn có chứa cafein (cafe, trà đen, chocolate), sữa bò, canxi, kẽm, magie và thuốc kháng acid… bởi chúng sẽ kìm hãm tác dụng của nhau. Tốt nhất nên dùng cách nhau ít nhất 2 giờ. 

Không nên uống thuốc sắt ngay lúc trước khi đi ngủ vì như vậy sẽ gây nóng và khiến mẹ bầu khó ngủ hơn.

Các loại thuốc sắt cho bà bầu

 Sắt cho bà bầu rất đa dạng, các mẹ bầu cần tìm hiểu loại thuốc sắt ít tác dụng phụ, phù hợp mang lại hiệu quả tốt nhất cho mẹ và bé.

Theo dạng dùng của thuốc sắt

Theo dạng tồn tại, sản phẩm bổ sung sắt được chia theo dạng viên sắt và sắt nước.

Ở dạng nước, sắt được hấp thu tốt hơn, ít gây nóng và ít gây táo bón hơn. Nhưng thuốc sắt dạng nước khá khó uống, dễ gây buồn nôn, tăng cảm giác nghén khó chịu. Hàm lượng sắt nguyên tố trong sắt nước cũng không cao bằng dạng khác và tốn kém hơn.

Viên sắt thì có loại viên nén hoặc viên nang. Ưu điểm của các loại thuốc sắt dạng viên cho bà bầu là dễ uống hơn, không gây buồn nôn và tiết kiệm chi phí hơn sắt nước. Bà bầu nên lựa chọn dạng viên nang mềm để cho hấp thu tốt giảm tích tụ như dạng viên nén.

Theo phức hợp sắt

Sắt cho bà bầu được chia thành các dạng bổ sung phổ biến sau: sắt dạng phức hợp sắt II, sắt dạng phức hợp sắt III và sắt ở dạng các acid amin.

Sắt dạng phức hợp sắt II (ferrous Iron)

Phức hợp sắt II bao gồm: Sắt vô cơ (sắt sulfate) và sắt hữu cơ (sắt fumarate, sắt gluconate).

Ưu điểm:  Hàm lượng sắt nguyên tố cao nhất, dễ được hấp thu bởi ruột non, giá thành không quá cao và dễ tiếp cận hơn cả. 

Nhược điểm: Có thể gây ra nhiều tác dụng phụ cho đường tiêu hóa như buồn nôn, đầy hơi, táo bón, đau bụng, phân đen… 

Ngoài ra, sắt hữu cơ được đánh giá là dễ hấp thụ và ít gây táo bón hơn sắt vô cơ.

• Sắt II sulfate  là dạng muối sắt oxy hóa. Loại sắt này có khả năng ion hóa, gây ra các tác dụng phụ như kích ứng dạ dày, táo bón, buồn nôn.
• Sắt II Fumarate, đây cũng là dạng sắt oxy hóa, khi sử dụng cũng dễ gây ra các tác dụng phụ trên đường tiêu hóa như táo bón, nóng trong, kích ứng.

Sắt dạng phức hợp sắt III (ferric Iron)

Đây là loại sắt ít gây ra tác dụng phụ hơn loại sắt II.

Loại sắt III phải chuyển đổi thành sắt II để được hấp thu ở ruột non. Để quá trình chuyển đổi này diễn ra tốt nhất, bạn kết hợp với Vitamin C. 

Hiện nay, Sắt III (hydroxyd polymaltose) hữu cơ IPC có cấu trúc tương tự ferritin. Đây là dạng sắt gần với dạng dự trữ trong cơ thể. Sử dụng thuốc sắt IPC thân thiện với đường tiêu hóa, không gây độc cho cơ thể, ít gây tác dụng phụ hơn các dạng muối sắt II khác. Đây là một loại thuốc sắt tốt nhất cho các đối tượng nào thiếu sắt, đặc biệt là các bà bầu.

Sắt ở dạng các acid amin

Được kể đến như sắt amino acid chelate, sắt diglycinate, sắt bisglycinate…. 

Dạng này gây ra tác dụng phụ ít hơn đáng kể so với loại sắt II. Tuy nhiên, sắt dạng acid amin thường không có đủ hàm lượng sắt nguyên tố trong mỗi viên để giúp điều trị thiếu hụt. 

Loại này thường chỉ dùng duy trì mức độ sắt hoặc ngăn ngừa sự thiếu hụt có thể xảy ra khi chế độ ăn của mẹ bầu không cung cấp đủ sắt. 

Chọn sắt cho bà bầu cần chú ý điều gì?

Thực tế, các loại thuốc sắt dành cho bà bầu không khác nhau nhiều. Nhưng vẫn cần chọn lựa một cách kỹ lưỡng.

Kiểm tra hàm lượng sắt nguyên tố trên nhãn mác

Không cần quá quan tâm đến hàm lượng sắt sulfate, sắt fumarate hay sắt gluconate….Hãy kiểm tra lượng sắt nguyên tố có trong đó như thế nào. 

Sắt sulfate chứa 20% hàm lượng sắt nguyên tố. Sắt fumarate có hàm lượng nguyên tố sắt cao nhất là 33%. Riêng sắt gluconate có tỷ lệ thấp nhất trong 3 loại là 12%.

Bổ sung sắt cho bà bầu nên kết hợp với vitamin C, acid Folic.

Việc kết hợp với vitamin C, acid Folic, các Vitamin B6, B12 giúp quá trình tạo máu diễn ra tốt nhất.

Vitamin C còn giúp hấp thu và chuyển hóa sắt tốt hơn. Đồng thời cũng giúp mẹ bầu giảm bớt táo bón và các triệu chứng khó chịu khác. 

Hãy bổ sung thêm các loại trái cây giàu vitamin C như cam, bưởi, dâu tây…. Cũng có thể uống sắt cùng với 1 cốc nước cam vừa dễ uống hơn vừa dễ hấp thu sắt hơn.

Chọn thuốc sắt dễ uống

Sắt nước dễ hấp thu nhất tuy nhiên mùi vị tanh, ngái vô cùng khó uống khiến cho việc bỏ thuốc xảy ra khá nhiều ở mẹ bầu. Nhất là các mẹ ốm nghén nặng, hay buồn nôn.

Vì thế, hãy chọn loại sắt mà mình thấy dễ uống nhất để việc bổ sung sắt hàng ngày cho mẹ bầu suốt thai kỳ dần trở nên đều đặn.